Indija i Pakistan vodili su tri sveobuhvatna rata otkako su 1947. stekli nezavisnost od Velike Britanije. Takođe, imali su desetine manjih okršaja i sukoba, uključujući jedan na vrhu glečera koji se smatra najhladnijim i najvišim bojištem na svetu.
Najnovija eskalacija sledi nakon smrtonosnog oružanog napada na turiste za koji Indija optužuje Pakistan, a Islamabad negira bilo kakvu povezanost.
Međutim, Indija i Pakistan ne vode ratove kao druge zemlje, piše RSE. Presudni faktor je njihov nuklearni arsenal, jedinstven način odvraćanja od velikih napada i garancija da sukob ne izmakne kontroli, čak i kada situacija izmiče nadzoru.
Evo kako i zašto Indija i Pakistan ratuju baš na ovaj način:
Nuklearni arsenali dovoljni za uništenje
„Pakistan i Indija imaju dovoljno nuklearnog oružja da izbrišu onu drugu stranu nekoliko puta. Njihovo nuklearno oružje stvara scenario međusobno zagarantovanog uništenja“, kaže bezbednosni analitičar Sjed Mohamed Ali iz Islamabada, glavnog grada Pakistana.
Obje zemlje svesno su razvile veličinu i domet svojeg nuklearnog oružja kako bi podsetile drugu stranu na garanciju međusobno zagarantovanog uništenja.
Indija i Pakistan ne otkrivaju svoje nuklearne sposobnosti, ali smatra se da svaka poseduje između 170 i 180 bojevih glava kratkog, srednjeg i dugog dometa.
Obe zemlje imaju različite sisteme, načine lansiranja i usmeravanja tog oružja prema ciljevima. Ti arsenali predstavljaju odbrambeni potez s ciljem sprečavanja i odvraćanja većeg sukoba.
„Nijedna strana ne može sebi da priušti da pokrene takav rat niti može da očekuje da će time išta postići“, kaže Ali.
Nuklearno oružje je podsjetnik drugoj strani da ne smije da ide predaleko. Ali zbog tajnovitosti oko njihovih arsenala, nije jasno mogu li Pakistan ili Indija preživeti prvi nuklearni udar i uzvratiti, što se naziva „sposobnošću drugog udara“.
Ta sposobnost sprečava protivnika da pokuša da pobedi u nuklearnom ratu prvim udarom tako što odvraća od agresije koja bi mogla da dovede do nuklearne eskalacije. Bez te sposobnosti u teoriji ne postoji ništa što bi sprečilo jednu stranu da lansira bojevu glavu na drugu.
Kašmir u centru spora
Indija i Pakistan polažu pravo na Kašmir još od 1947. godine, kada su obe zemlje stekle nezavisnost, a pogranični okršaji decenijama stvaraju nestabilnost u regionu.
Svaka zemlja kontroliše jedan deo Kašmira, koji je podeljen snažno militarizovanom granicom.
Dva zakleta neprijatelja vodila su dva od tri međusobna rata zbog Kašmira – spornog himalajskog regiona podeljenog među njima u kojoj se oružani pobunjenici suprotstavljaju indijskoj vlasti.
Mnogi muslimani Kašmira podržavaju cilj pobunjenika da ujedine teritoriju, bilo pod pakistanskom vlašću ili kao nezavisnu državu.
Pogranične napetosti i napadi militanata u Kašmiru pod indijskom kontrolom podstakli su Nju Delhi da zauzme sve oštriji stav prema Islamabadu, optužujući ga za „terorizam“.
U poslednjem sukobu Indija je kaznila Pakistan napadima na ono što je opisala kao lokacije koje koriste militanti koje podržava Pakistan, a koji su povezani s masakrom iz vatrenog oružja prošlog meseca.
Konvencionalna vojna neravnoteža
Indija je jedan od najvećih potrošača na odbranu u svetu, 74,4 milijarde dolara u 2025. godini. Takođe, jedan je od najvećih uvoznika oružja na svetu.
Pakistan nije beznačajan investitor – prošle je godine potrošio deset milijardi dolara – ali ne može da parira finansijskoj snazi Indije. Indija ima i više nego dvostruko više aktivnog vojnog osoblja od Pakistana.
Pakistan nije beznačajan investitor – prošle je godine potrošio deset milijardi dolara – ali ne može da parira finansijskoj snazi Indije. Indija ima i više nego dvostruko više aktivnog vojnog osoblja od Pakistana.
Dok su indijske oružane snage tradicionalno usmerene na Pakistan, Indija ima još jednog nuklearnog suseda – Kinu – i sve više je zabrinuta za pomorsku bezbednost u Indijskom okeanu. To su dva faktora o kojima Pakistan ne mora da vodi računa u svom sigurnosnom okviru.
Pakistanski geostrateški položaj, zajedno s prevelikom ulogom vojske u spoljnoj politici, olakšava premeštanje oružanih snaga i davanje prioriteta odbrani.
Stalne eskalacije i smirivanja
Ni Pakistan ni Indija ne žure se sa objavama svojih vojnih poteza. Kao što se vidi u sadašnjem izbijanju neprijateljstava, može proći neko vreme prije nego što se potvrde napadi i odmazde.
Međutim, obe strane pokreću operacije na teritorijima i u vazdušnom prostoru koje kontroliše druga strana. Ponekad su one namenjene uništavanju kontrolnih tačaka, postrojenja ili lokacija za koje se tvrdi da ih koriste militanti.
Takođe, usmerene su na sramoćenje ili provociranje – prisiljavanje čelnika da popuste pod pritiskom javnosti i reaguju, s mogućnošću pogrešne procene. Mnoge od tih aktivnosti potiču duž Linije kontrole, koja deli Kašmir između Indije i Pakistana. Ona je uglavnom nedostupna medijima i javnosti, što otežava nezavisnu proveru tvrdnji o napadu ili odmazdi.
Takvi incidenti izazivaju međunarodnu zabrinutost jer obje zemlje imaju nuklearne sposobnosti, što ponovno usmjerava pozornost na Indiju i Pakistan i, u konačnici, na njihova suprotstavljena prava na Kašmir.
Bez želje za osvajanjima, uticajem ili resursima
Bitke i okršaji između Pakistana i Indije odvijaju se daleko od očiju javnosti. Napadi i odmazde događaju se kasno noću ili rano ujutro i, osim napada dronovima u četvrtak, uglavnom se odvijaju daleko od gusto naseljenih urbanih centara.
To pokazuje da nijedna zemlja nema želju ozbiljno da našteti stanovništvu one druge. Napadi se opisuju kao hirurški precizni ili ograničeni.
Nijedna zemlja nije motivisana da se takmiči za resurse. Pakistan poseduje veliko bogatstvo minerala, ali Indija za to nije zainteresovana, a iako postoje izražene ideološke razlike između Indije s većinski hinduističkim stanovništvom i Pakistana s većinski muslimanskim stanovništvom, oni ne teže međusobnoj kontroli ili uticaju.
Osim Kašmira, nemaju interesa za prisvajanje teritorija jedni drugima ili za uspostavljanje dominacije.